معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا (س) "نشست کنش ـ گفت های فرهنگی نرم، فرهنگ و تعامل های محیطی" را با سخنرانی آقای دکتر حمیدرضا شعیری زبان شناس و نشانه شناس، کارگردان و منتقد فرهنگی و استاد زبان فرانسه دانشگاه تربیت مدرس، در روز سه شنبه 23 آذر 1400 در سالن پروین اعتصامی مرکز همایش های بین المللی دانشگاه برگزار کرد.
در این نشست که با استقبال شرکت کنندگان مجازی مواجه شد، آقای دکترشعیری بحث را با چالش بزرگ تاریخی زبان و جامعه، یعنی واقعی یا حقیقی بودن یا کنش ساز بودنش آغاز کرد. او با طرح ریشه و تاریخچه این بحث در سیر تفکر غرب به دو مسیر تفکر متافیزیکی و پدیدار شناسانه اشاره کرد. دکارت با اشاعه و تسری دوگانگی ماده و ذهن در تفکر متافیزیکی به مقوله زبان، موثر در این بحث بود. وجه ایجابی و سلبی در زبان یعنی وجه تاییدی، تاکیدی و تجویزی به معنای وجه ایجابی و نفی آن، وجه سلبی آن امر است. حد وسط میان این دو شرط می باشد. و از این رو است که سه عنصر آری، اگر و خیر در همه چیز و از جمله در سوژه ها و کنش ها وارد شد. در مقابل این تفکر، فلسفه اگزیستانسی بوجود آمد. اگر تفکر اول یک تفکر تکفیک ساز بود که بر اساس چیستی صحبت می کرد، این فلسفه از هستی چیزها صحبت می کرد و هایدگر نظریه پرداز و اندیشمند شاخص این دوره بود. در تفکر متافیزیکی جهان، در مقابل سوژه بود و به نوعی جنگی در میان بود ولی در نگاه پدیدارشناسانه جهان درون سوژه قرار دارد که بدون تجربه زیستی نمی تواند وجود داشته باشد. در سیر تفکر غرب در حوزه پدیدار شناسی افراد مختلفی مطرح شدند از جمله ویت کنشتاین که در باب زبان «بازی زبانی» را مطرح کرد. او معتقد بود که ما همواره در میدان بازی هستیم و زبان، یک بازی پایدار است و زبان است که جهان را می سازد.
دکتر شعیری، پس از طرح مقدمات، وارد مبحث کنش گفت شد. وی افزود کنش گفت های نرم، هنر دعوت به انجام کار بدون صدور تجویز است. در قرن حاضر که مرزهای فرهنگی کمرنگ شده و سرعت انتقال داده ها و چرخش آگاهی ها و شناخت ها چرخش اهمیت یافته است، مسئله دعوت با بستر مناسب آن اهمیت ویژه ای یافته است. کنش گفت های نرم، این هنر را دارند که با آزادی عمل دادن به مخاطب، ایشان را از زاویه تحریک کردن میل آنها بدون هیچ حکمی به سمت امور مثبت و ارزشی سوق دهند. در واقع کنش گر اجتماعی بدون این که دستور سلبی و ایجابی نسبت به امری پیدا کند، احساس رضایتی که به واسطه تحریک میل او ایجاد میشود می تواند با محیط تعامل بهتری پیدا کند
دکتر شعیری در ادامه با بیان مثال های مختلفی از جمله خط کشی برای عابر پیاده یا دعوت به عبور از پله با طرح میزان مصرف انرژی و کالری ای که فرد برای هر پله مصرف می کند و به نوعی ورزش بیشتری انجام می دهد هم به ورزش اجتماعی دعوت شده و هم در میزان مثل برق آسانسور یا پله ی برقی صرفه جویی کرده است این تصاویر در کنار آسانسور یا پله ی برقی، در واقع یک کنش گفت می باشد؛ یعنی گفتاری که از طریق یک کنش و عمل انجام می پذیرد و به شکلی نرم مطلب مورد نظر به مخاطب منتقل می شود. می توان گفت در واقع، کنش گفت های نرم، راه تعاون را برای یک کنشگر اجتماعی باز می کند تا ارزش ها را به شکل نرم و بدون هیچ گونه ایجاب و سلب بپذیرد و ارزش‌ها ترویج شود.
نکته قابل توجه دیگر اینکه این کنش گفت های نرم، جانشین و جایگزین برای قوانین جوامع نیستند اما تسهیل گر مناسبی برای اجرای با رغبت و بهتر قوانین خواهند بود و به نوعی موثر در ترویج سلامتی، حفاظت و بهداشت و در راستای تحکیم مسائل قانونی با زبانی نرم، سیال و هنرمندانه خواهند بود.
